Układ smarowania silnika – budowa, działanie i rola w ochronie jednostki napędowej

1. Czym jest układ smarowania silnika i za co odpowiada?
2. Najważniejsze elementy układu smarowania – poznaj ich rolę
3. Obieg oleju w silniku – jak działa układ smarowania?
4. Co się dzieje, gdy układ smarowania silnika nie działa prawidłowo?
5. Jak dbać o układ smarowania? Praktyczne wskazówki
6. Już wiesz, jak działa układ smarowania – zadbaj o sprawność swojego silnika!

Czym jest układ smarowania silnika i za co odpowiada?

Układ smarowania – jak sama nazwa wskazuje – zapewnia smarowanie ruchomych części silnika. Jego głównym zadaniem jest zmniejszenie tarcia pomiędzy elementami pracującymi pod dużym obciążeniem i w wysokiej temperaturze.

Podczas pracy silnika, olej silnikowy krąży w układzie. Tym samym pełni kilka ważnych funkcji:

• redukuje tarcie;
• odprowadza ciepło z najgorętszych miejsc w silniku;
• pomaga usuwać drobiny metalu i zanieczyszczenia, które mogłyby uszkodzić cały układ;
• zabezpiecza metalowe elementy silnika przed korozją;
• uszczelnia komorę spalania poprzez wypełnianie szczelin między tłokiem a pierścieniami tłoka i pomiędzy pierścieniami a tuleją cylindrową;
• zmniejsza hałas i wibracje generowane podczas pracy silnika.

Brak smarowania skutkowałby zwiększonym tarciem współpracujących części, a w efekcie poważnymi uszkodzeniami silnika.

Rodzaje smarowania

W silnikach spalinowych stosuje się 3 główne rodzaje smarowania:

• ciśnieniowo-obiegowe – gdzie olej tłoczony jest przez pompę;
• rozbryzgowe – gdzie olej rozchlapywany jest przez obracające się elementy;
• mieszankowe (w silnikach dwusuwowych) – gdzie olej dodawany jest do paliwa.

W nowoczesnych jednostkach łączy się zazwyczaj smarowanie ciśnieniowo-obiegowe z rozbrygowym.

Najważniejsze elementy układu smarowania – poznaj ich rolę

Budowa pompy oleju

Pompa oleju to główny element układu smarowania. Jej zadaniem jest zasysanie oleju z mokrej miski olejowej oraz tłoczenie go pod ciśnieniem do wszystkich kanałów smarujących w silniku.

Najczęściej spotykana w silnikach jest pompa zębata, która składa się z dwóch zazębionych kół zębatych zamkniętych w metalowej obudowie. Jedno z kół (napędzane) obraca drugie, a między zębami powstają przestrzenie, które „chwytają” olej i transportują go do kanału tłocznego. Obrót kół powoduje zasysanie oleju z miski olejowej i wypychanie go dalej pod ciśnieniem.

Regulator ciśnienia oleju w silniku

Odpowiada za utrzymanie odpowiedniego ciśnienia oleju w układzie. Jeśli ciśnienie jest zbyt wysokie, zawór otwiera się i część oleju wraca do miski olejowej. Dzięki temu układ działa stabilnie i nie dochodzi do uszkodzenia uszczelek czy przewodów.

Miska olejowa

Misa olejowa to nic innego jak zbiornik oleju silnikowego. Po zakończeniu obiegu olej spływa grawitacyjnie właśnie do niej, skąd jest ponownie zasysany przez pompę.

Gdzie jest miska olejowa w samochodzie? Zawsze znajduje się na samym dole silnika – tuż pod blokiem. Jej kształt często jest dopasowany do kształtu podwozia, ale również bloku silnika.

Kanały olejowe

Są to kanały o różnej średnicy, zależnej od miejsca i pełnionej funkcji. Ich zadaniem jest precyzyjne doprowadzanie oleju do wszystkich miejsc, które tego wymagają – łożysk, wału korbowego, tłoków czy rozrządu.

Filtr oleju

Odpowiada za oczyszczanie oleju z zabrudzeń: opiłków metalu, sadzy czy resztek spalania. Znajduje się zazwyczaj przy bloku silnika i działa w sposób ciągły. Wymiana filtra podczas każdej wymiany oleju to absolutna podstawa, bo zapchany filtr może ograniczyć przepływ oleju lub całkowicie go zablokować.

Czujnik ciśnienia oleju – zasada działania

Czujnik ciśnienia oleju mierzy ciśnienie w układzie i przekazuje dane do komputera silnika lub wskaźnika na desce rozdzielczej. Jeśli ciśnienie spadnie poniżej bezpiecznego poziomu, zapala się kontrolka oleju. Jazda z zapaloną kontrolką może skończyć się zatarciem silnika.

Obieg oleju w silniku – jak działa układ smarowania?

Obieg oleju w silniku jest zamknięty, zaczyna się i kończy w misce olejowej. Proces ten zachodzi nieustannie, od momentu uruchomienia silnika aż do jego wyłączenia.

Wszystko zaczyna się w misce olejowej, gdzie zbiera się olej po zakończonym obiegu. Stąd jest zasysany przez pompę oleju, która tłoczy olej pod odpowiednim ciśnieniem do wszystkich wymagających smarowania węzłów silnika.

Zanim olej trafi do kanałów, przechodzi przez filtr. Tam usuwane są wszelkie zanieczyszczenia: opiłki, nagar, drobinki metalu czy kurz. Po oczyszczeniu olej trafia do magistrali olejowej i do poszczególnych kanałów, które kierują go tam, gdzie jest potrzebny – do wału korbowego, panewek, tłoków, układu rozrządu i turbosprężarki.

Po wykonaniu swojej pracy olej spływa grawitacyjnie z powrotem do miski olejowej i cykl zaczyna się od nowa. Taki zamknięty obieg pozwala na ciągłe krążenie oleju i utrzymanie optymalnych warunków pracy silnika.

Co się dzieje, gdy układ smarowania silnika nie działa prawidłowo?

Niesprawny układ smarowania to jeden z najgroźniejszych problemów, jakie mogą wystąpić w silniku. Nawet chwilowy brak smarowania prowadzi do zwiększonego tarcia, przegrzania i szybkiego zużycia elementów. Im dłużej silnik pracuje bez odpowiedniej ilości i jakości oleju, tym większe ryzyko poważnej awarii.

Najczęstsze skutki awarii układu smarowania:

• przyspieszone zużycie łożysk, tłoków i wału korbowego;
• przegrzewanie się elementów silnika;
• zatarcie silnika (zniszczenie wskutek braku smarowania);
• uszkodzenie turbosprężarki (jeśli występuje);
• całkowita utrata ciśnienia oleju (konieczność generalnego remontu lub wymiany jednostki napędowej).

Objawy świadczące o niedostatecznym smarowaniu:

• świecąca się kontrolka oleju;
• metaliczne odgłosy dobiegające z silnika;
• podwyższona temperatura silnika;
• spadek mocy silnika.

Zaniedbanie pierwszych objawów może mieć bardzo kosztowne konsekwencje. Dlatego jeśli zauważysz którykolwiek z powyższych sygnałów, sprawdź poziom oleju, a w razie potrzeby udaj się do mechanika.

Jak dbać o układ smarowania? Praktyczne wskazówki

Sprawny układ smarowania to gwarancja długiej i bezproblemowej pracy silnika. Na szczęście nie wymaga on skomplikowanej obsługi – wystarczy kilka prostych działań, by utrzymać go w dobrej kondycji.

Regularnie wymieniaj olej silnikowy

Wraz z upływem czasu (oraz przebytym dystansem) olej silnikowy traci swoje właściwości smarne, zbiera zanieczyszczenia i tworzy osady. Z tego powodu należy go regularnie wymieniać – zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu.

Katalog Shell obejmuje dziesiątki produktów, których parametry z łatwością dopasujesz do wymagań swojego samochodu.

Kontroluj poziom oleju

Zaglądaj pod maskę i sprawdzaj poziom oleju co kilkaset kilometrów, zwłaszcza przed dłuższą trasą. Pomocna będzie bagnetowa miarka – poziom powinien mieścić się między minimum a maksimum. Jeśli zauważysz spadek, uzupełnij olej tym samym typem, który masz w silniku.

Używaj oleju o odpowiedniej lepkości

Pamiętaj, że nie każdy olej nadaje się do każdego silnika. Zawsze stosuj olej zgodny z normą producenta (np. 5W-30, 0W-20). Niedopasowany olej nie zapewni właściwego smarowania w różnych warunkach pracy. Oleje Shell Helix są dostępne we wszystkich popularnych normach lepkości. Olej możesz dobrać online w narzędziu LubeMatch.

Dowiedz się więcej: Co oznacza lepkość oleju silnikowego? Wszystko o wyborze klasy olejów

Dbaj o szczelność miski olejowej

Miska olejowa musi być czysta i szczelna. Nieszczelności mogą powodować wycieki, a zabrudzenia (np. błoto, opiłki) mogą trafić do układu. Jeśli zauważysz plamę oleju pod samochodem, może to oznaczać nieszczelność uszczelki lub pęknięcie miski.

Rozgrzewaj silnik przed mocnym obciążeniem

Po uruchomieniu silnika daj mu chwilę na rozprowadzenie oleju. Nie wkręcaj go od razu na wysokie obroty – zimny olej jest bardziej lepki i potrzebuje więcej czasu, aby dotrzeć do wszystkich elementów.

Już wiesz, jak działa układ smarowania – zadbaj o sprawność swojego silnika!

Nawet najlepsza jednostka napędowa nie wytrzyma długo bez odpowiedniego smarowania. Dlatego dbaj o regularny serwis, kontroluj poziom oleju w samochodzie i pamiętaj o jego regularnej wymianie.

Oprócz tego wybieraj sprawdzone, wysokiej jakości oleje silnikowe, które spełniają normy producenta Twojego auta. W ofercie marki Shell Helix znajdziesz produkty dostosowane do różnych potrzeb pojazdów. Więcej informacji znajdziesz na naszej stronie internetowej.

Zobacz też: Dynamiczna wymiana oleju – jak przebiega?