Co oznacza lepkość oleju silnikowego? Wszystko o wyborze klasy olejów

Lepkość oleju – co oznacza i jak się ją mierzy?

Jak pewnie wiesz, olej silnikowy jest niezbędny do prawidłowego działania samochodu. Teoretycznie silnik mógłby przez chwilę bez niego pracować, ale w rzeczywistości szybko doszłoby do poważnych uszkodzeń. Dlatego tak ważne jest używanie substancji, która spełnia wymagania silnika i jest dostosowana do warunków jazdy.

Wskaźnik lepkości oleju – co to jest?

Kluczowym parametrem olejów silnikowych jest klasa lepkości, inaczej wskaźnik lub indeks lepkości oleju. Mówiąc najprościej, lepkość cieczy jest wynikiem sił tarcia wewnętrznego pomiędzy cząsteczkami cieczy. Siły takie powstają przy ruchu jednej warstwy cieczy wzdłuż drugiej (przy założeniu, że ciecz złożona jest z wielu warstw o bardzo małej grubości).

Potocznie lepkość oleju nazywa się gęstością. Jest to obrazowe porównanie, ale też duże uproszczenie. Opisuje, jak łatwo ciecz się przemieszcza, czyli jak „gęsty” jest olej pod względem przepływu.

Pamiętaj jednak, że gęstość sama w sobie to zupełnie inny parametr. To miara tego, jak dużo materii jest zgromadzone w określonej objętości. Określa, jak „ciężka” jest dana rzecz w stosunku do tego, ile miejsca zajmuje.

Jak mierzy się lepkość oleju?

Jako kierowca nie musisz mierzyć lepkości oleju. Klasa lepkości to parametr podawany przez producenta oleju na etykiecie. W celu jej określenia producenci stosują skomplikowane techniki pomiarowe. Dzięki temu mogą ocenić, jak olej zachowuje się w różnych temperaturach i warunkach pracy silnika – od zimnego rozruchu po pełne obciążenie.

Ciekawostką jest fakt, że wszystkie oleje (nie tylko silnikowe) mają określoną lepkość. Na przykład lepkość oleju przekładniowego determinuje płynność zmiany biegów, natomiast lepkość oleju hydraulicznego wpływa na efektywność działania podnośników. Wyróżnia się nawet lepkość oleju napędowego, która determinuje przepływ paliwa, działanie wtryskiwaczy i jakość spalania.

Jak czytać oznaczenia oleju silnikowego na etykiecie?

Najważniejsze parametry oleju silnikowego znajdziesz na jego etykiecie. W przypadku produktów Shell Helix jest to co najmniej 8 informacji.

Oto najczęściej spotykane oznaczenia na oleju silnikowym:

1. Nazwa produktu – określa producenta, rodzaj i stopień zaawansowania danego produktu, np. Shell Helix Ultra.
2. Klasa lepkości – jako najważniejszy parametr, jest oznaczona w wyraźny sposób, bezpośrednio pod nazwą oleju. Składa się z dwóch wartości liczbowych oddzielonych myślnikiem, np. 0W-30.
3. Klasa jakości – zwykle oznaczona tuż obok klasy lepkości. Może być podana według klasyfikacji ACEA lub API. Oznaczenia ACEA są kombinacją liter i cyfr (np. A3/B4), natomiast oznaczenia API mogą składać się z samych liter lub również z kombinacji liter i cyfr, np. „SN”, „CJ-4” (zależnie od rodzaju produktu). Często obok klasy jakości może być podane przeznaczenie oleju, np. do silników benzynowych lub wysokoprężnych.
4. Rodzaj oleju – słowne oznaczenie oleju dotyczące procesu jego wytwarzania (olej syntetyczny, półsyntetyczny lub mineralny).
5. Aprobaty i dopuszczenia – niektórzy producenci pojazdów opracowują własne specjalistyczne testy oraz wymagania dla olejów silnikowych. Jeśli dany olej spełnia te kryteria, to na jego etykiecie może znajdować się logo marki samochodu lub inne unikalne oznaczenie.
6. Dodatkowe informacje – informacje o unikalnych technologiach wykorzystywanych podczas produkcji oleju silnikowego oraz dodatkach uszlachetniających zawartych w oleju. Na przykład wszystkie oleje Shell Helix Ultra wytwarzane są z gazu ziemnego z wykorzystaniem technologii Shell PurePlus, więc na etykiecie produktów z tej serii znajduje się charakterystyczny logotyp PurePlus Technology.
7. Pojemność oleju – zwykle oznaczona w rogu etykiety, podawana w litrach. Popularne oleje silnikowe z linii są dostępne w opakowaniach 1, 4 lub 5 litrów.
8. Kod QR – umieszczony w dolnej części etykiety. Po zeskanowaniu smartfonem daje możliwość zapoznania się z pełną ofertą marki Shell Helix.

Klasa lepkości oleju według SAE

W celu ujednolicenia wskaźników lepkości opracowano różne systemy klasyfikacji olejów silnikowych. Powszechnie stosuje się klasyfikację opracowaną przez amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji (SAE, ang. Society of Automotive Engineers). Indeks lepkości SAE można znaleźć na etykiecie każdego oleju silnikowego.

Interpretacja oznaczeń SAE jest stosunkowa prosta, wystarczy pamiętać o kilku zasadach. Znajomość klasy lepkości oleju pozwala wybrać produkt najlepiej dopasowany do konkretnego samochodu.

Zobacz też: Olej syntetyczny czy półsyntetyczny? Sprawdź różnice

Klasy lepkości oleju silnikowego – interpretacja

Zgodnie z klasyfikacją SAE lepkość oleju zapisywana jest jako liczba przed i po literze „W” (od angielskiego „Winter” – zima). Liczba przed „W” wskazuje na właściwości oleju w niskich temperaturach, natomiast liczba po odnosi się do zachowania oleju w wysokich temperaturach.

Zalecenia producenta samochodu dotyczące stosowania oleju z konkretnym oznaczeniem lepkości powinny iść w parze z warunkami klimatycznymi, które panują w danym regionie świata. Nie bez powodu w Polsce powszechnie stosuje się oleje od 0W do 15W.

Lepkość oleju a temperatura

Im niższa liczba przed literą „W”, tym lepiej zachowuje się olej w niskich temperaturach, czyli posiada lepszą płynność podczas zimnego rozruchu silnika. Wyróżnia się 8 indeksów niskich (zimowych) temperatur: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W oraz 25W.

Należy pamiętać, że wartość liczbowa przed „W” nie jest bezpośrednim oznaczeniem temperatury, ale wskaźnikiem płynności oleju w niskich temperaturach.

Natomiast liczba po „W” określa lepkość oleju w wysokich temperaturach. Im wyższa, tym olej jest bardziej lepki (gęsty) w wysokich temperaturach. Wyróżnia się 6 indeksów wysokich temperatur: 8, 12, 16, 20, 30, 40, 50 oraz 60.

Przed zakupem oleju silnikowego należy zapoznać się z zaleceniami producenta samochodu lub skorzystać z narzędzia doboru olejów Shell LubeMatch.

Czy większa lepkość oleju silnikowego przekłada się na jego jakość?

Lepkość to tylko jeden z wielu parametrów wpływających na ogólną jakość oleju. Dlatego oprócz niej stosuje się odrębne klasyfikacje jakościowe. Najbardziej popularne są europejska i amerykańska.

Klasyfikacja europejska została opracowana przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów (ACEA), a amerykańska przez Amerykański Instytut Naftowy (API). Na etykietach olejów silnikowych można znaleźć oznaczenie przynajmniej jednej z nich.

Klasyfikacja jakościowa ACEA

W klasyfikacji europejskiej stosuje się proste rozróżnienie na rodzaje silników:

• A – silniki benzynowe,
• B – silniki wysokoprężne (Diesel),
• C – silniki benzynowe i Diesla o niskiej emisji spalin,
• E – silniki Diesla w samochodach ciężarowych.

O jakości oleju świadczą cyfry przypisane do liter, chociaż nie zawsze wyższa cyfra oznacza lepsze zabezpieczenie silnika. Określają różne specyfikacje i wymagania. Dla kategorii A i B stosuje się cyfry od 1 do 5, dla kategorii C – od 1 do 4, natomiast dla kategorii E – od 1 do 9.

Przykładowo olej z oznaczeniem A3/B4 oznacza możliwość stosowania zarówno w silnikach benzynowych, jak i wysokoprężnych, przy czym:

• oznaczenie A3 wskazuje na olej do silników benzynowych wymagających oleju o wysokiej lepkości i dużej stabilności termicznej;
• oznaczenie B4 wskazuje na olej do silników Diesla, szczególnie tych z bezpośrednim wtryskiem paliwa.

Natomiast litera C oznacza oleje przeznaczone do silników z niską emisją spalin, np. z filtrami DPF, gdzie różne cyfry (np. C1, C2, C3, C4) oznaczają specyficzne wymagania związane z ochroną katalizatorów i filtrów.

Oznaczenie E stosuje się w odniesieniu do olejów do silników Diesla w ciężarówkach, gdzie wyższe cyfry mogą wskazywać na oleje o zwiększonej wytrzymałości na obciążenia i długie przebiegi między wymianami.

Klasyfikacja API

Nieco prostsza jest klasyfikacja amerykańska. Dzieli ona oleje silnikowe na dwie główne kategorie:

• S (Service) – są to oleje do silników benzynowych. Oznaczenia zaczynają się od litery „S”, a druga litera określa poziom jakości oleju. Im dalsza litera w alfabecie, tym bardziej nowoczesny i zaawansowany jest olej. Na przykład:
• SA – najstarszy standard oleju;
• SP – nowoczesny olej o wysokiej wydajności, stosowany w najnowszych silnikach.
• C (Commercial) – oleje do silników Diesla. Oznaczenia zaczynają się od litery „C”, a druga litera wskazuje na poziom jakości oleju. Przykładowo:
• CA – olej stosowany w najstarszych silnikach Diesla;
• CK-4 – nowoczesny olej o zaawansowanych właściwościach, przeznaczony do silników Diesla spełniających najnowsze normy emisji spalin. Cyfra „4” oznacza czterosuwowy silnik Diesla.

Oznaczenia z ukośnikiem (np. SN/CF) wskazują, że olej jest odpowiedni zarówno dla silników benzynowych (SN), jak i silników Diesla (CF).

Przeczytaj również: Nagły spadek mocy silnika podczas jazdy – z czego wynika? Typowe usterki

Podsumowanie

Wiesz już, czym jest lepkość i znasz już wszystkie klasy lepkości olejów silnikowych. Pamiętaj, że dobór odpowiedniego oleju silnikowego pomaga zachować silnik w dobrym stanie przez długi czas. Przed zakupem zasięgnij informacji, jaki wskaźnik lepkości oleju silnikowego jest zalecany przez producenta Twojego samochodu.

Jeśli szukasz oleju silnikowego, który będzie dopasowany do Twojego auta, sprawdź bogatą ofertę olejów silnikowych Shell Helix. Na etykiecie każdego z olejów znajdziesz dokładne oznaczenia dotyczące lepkości oleju oraz klasy jakości, które pomogą Ci wybrać odpowiedni produkt.